CSE | Citizens’ Europe

Η Ευρωπαϊκή Πολιτική του Ιωάννη Καποδίστρια
(αναδημοσίευση από ανάρτηση στην ιστοσελίδα της Εταιρείας Μελέτης Ιωάννη Καποδίστρια)

Από τον κ. Ανδρέα Κούκο

Ιστορία εικονογραφημένη, τεύχος 505, Ιούλιος 2010, αφιέρωμα στον Ιωάννη Καποδίστρια

Έχω την αίσθηση – και όσο περισσότερο μελετώ το έργο του αυτή η αίσθηση γίνεται εντονότερη – ότι ο Καποδίστριας ακόμα και σήμερα παρ’ όλες τις σημαντικές μελέτες που έχουν δημοσιευτεί γι’ αυτόν, και παρ’ όλες τις τιμές που του έχει προσφέρει η πολιτεία δεν έχει πάρει τη θέση που δικαιωματικά του ανήκει στη συνείδηση των Ελλήνων.

Και όμως πολλά θα είχαμε να διδαχθούμε και εμείς σήμερα, αν στρέφαμε προς αυτόν τη σκέψη και την αγωνία μας.

Τα όρια και οι διαστάσεις της πολιτικής που – από τα τέλη του 1814 – ο Ιωάννης Καποδίστριας αγωνίστηκε να επιβάλλει στην Ευρώπη δεν έχουν αποτιμηθεί.

Δεν είναι άδικο λοιπόν να πούμε ότι ο Καποδίστριας εξακολουθεί ακόμα και τώρα να βγαίνει μέσα από το σκοτάδι, μέσα από τα αδημοσίευτα ακόμα αρχεία των Ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής του, μέσα από την αλληλογραφία του και τα δημόσια έγγραφα, πολλά από τα οποία δεν φέρουν την υπογραφή του, αλλά που είναι φανερό ότι αυτός τα είχε συντάξει.

Η πολυδιάστατη ευρωπαϊκή πολιτική του μπορούμε να πούμε ότι περιλαμβάνει τέσσερις φάσεις έντονης πολιτικής δράσης, όσες βγαίνουν από τα συνέδρια που πήρε μέρος και αυτές είναι: α) η δράση του υπέρ της κατοχύρωσης της ελβετικής ανεξαρτησίας και ουδετερότητας, β) η συμβολή του στην καθιέρωση της Γερμανικής Ομοσπονδίας, γ) η παρέμβασή του υπέρ της αποκατάστασης του γαλλικού έθνους και δ) τα πολιτικά του σχέδια για μια νέα τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη.

Το Νοέμβριο του 1813 ο Καποδίστριας συνοδευόμενος από τον Αυστριακό απεσταλμένο Λεμπτζέλτερν έφτασε στην Ελβετία με βασική αποστολή τη προσέλκυση των Ελβετών προς το συνασπισμό των Συμμάχων, την ταυτόχρονη αποδέσμευση της Ελβετίας από τη Γαλλία και την εγγύηση της ελεύθερης διαβάσεως του συμμαχικού στρατού από το Ελβετικό έδαφος.

Η Ελβετία ήταν διαιρεμένη σε πολλά καντόνια με ξεχωριστές διοικήσεις, οπότε ο γαλλικός επεκτατισμός του Μ. Ναπολέοντα ήταν εύκολο να την επηρεάσει και να την αποσπάσει από τις συμμαχικές δυνάμεις. Η ενοποίηση της Ελβετίας και η δημιουργία κεντρικής Κυβερνήσεως ήταν ένα από τα πιο πολύπλοκα προβλήματα της Ευρώπης εκείνης της εποχής.

Αρκετοί έμπειροι ευρωπαίοι διπλωμάτες είχαν σταλεί από τις χώρες τους και είχαν προσπαθήσει να μεταπείσουν τα πλούσια βόρεια καντόνια που δεν ήθελαν να ενωθούν με τα νότια και πιο φτωχά. Χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα.

Ο Καποδίστριας όταν άκουσε την πρόταση του Τσάρου για να μεταβεί στην Ελβετία, με την ευθύτητα που τον διέκρινε πάντα, απάντησε:

«Την Ελβετία, Μεγαλειότατε, τη γνωρίζω μονάχα από τα βιβλία, τα οποία παρέχουν πενιχρή βοήθεια προκειμένου για τόσο σοβαρές διαπραγματεύσεις με ανθρώπους, με τους οποίους δεν είχα ποτέ καμία σχέση. Δεν ομιλώ τη γερμανική και τούτο είναι ένα δεύτερο εμπόδιο. Τέλος, θα έχω και συνάδελφο, τον Αυστριακό βαρώνο Λεμπτζέλτερν… Άραγε θα είμεθα πάντα σύμφωνοι στους χειρισμούς των προβλημάτων…ώστε να μην αφήσουμε στους Ελβετούς καμία αμφιβολία για την πλήρη ταυτότητα των προθέσεων των Συμμαχικών Δυνάμεων;…»

Απάντηση  που δείχνει τη διπλωματική του υπευθυνότητα και την εντιμότητα που τον διέκρινε, όχι μόνο σ΄ αυτήν την περίπτωση, αλλά σε όλη την πολιτική του σταδιοδρομία.

Ο Καποδίστριας μέσα σε δύο ημέρες συντάσσει σχέδιο ενεργειών λες και γνώριζε χρόνια το πρόβλημα και ο Αλέξανδρος το εγκρίνει με ενθουσιασμό.

Μόλις φτάνουν στη Ζυρίχη μαζί με τον Αυστριακό απεσταλμένο πετυχαίνουν να πείσουν τον Πρόεδρο της Ελβετικής Ομοσπονδίας Φον Ραΐνχαρτ και την Ελβετική Δίαιτα ν’ αποδεχτεί ένα σύστημα ουδετερότητας της Ελβετίας.

Κατορθώνει ο Καποδίστριας με τη διπλωματική ευστροφία που τον διακρίνει να επαναφέρει την ομόνοια στην Ελβετική Ομοσπονδία και να αποκαταστήσει τη Βέρνη στη θέση της ως ηγετικού καντονίου της μοναδικής εκείνης Ομοσπονδίας ανθρώπων που μιλάνε τέσσερις διαφορετικές γλώσσες.

Και τους κατέκτησε κυριολεκτικά ο Καποδίστριας τους Ελβετούς, γιατί συμφωνούσε με το χαρακτήρα τους και τα αληθινά δημοκρατικά τους αισθήματα:

«Γνωρίζετε, άλλωστε – έγραφε σχετικά στη Ρωξάνδρα  Στούρτζα– ότι το πρόσωπο του Δημοκράτη μπορώ να το υποδυθώ ευκολότερα. Γιατί το πρόσωπο τούτο είναι δικό μου!».

Αλλά η πολιτική της Βιέννης δεν ήταν σταθερή. Ο απεσταλμένος της Αυστρίας εμφανίζει στον Καποδίστρια διακήρυξη που θα επέτρεπε στα συμμαχικά στρατεύματα να διαβούν και να παραβιάσουν την ελβετική ουδετερότητα που με τόσους κόπους εκείνος είχε εγγυηθεί.

Εντολή από τον Τσάρο δεν είχε αλλά ούτε χρόνο είχε. Έτσι με δική του ευθύνη υπογράφει σκεπτόμενος ότι αν σε αυτή την κρίσιμη στιγμή οι Ελβετοί έβλεπαν τους Συμμάχους να διαφωνούν, όλα θα πήγαιναν χαμένα. Όταν μετά από λίγες ημέρες συναντιέται με τον Τσάρο και του αναφέρει τι έκανε, εκείνος του απαντά:

«Δεν περίμενα να σας δω να αρχίσετε με πλήρη παράβαση των οδηγιών που σας είχα δώσει».

Η εξέλιξη όμως των πραγμάτων δικαιώνει το Μεγάλο Διπλωμάτη. Οι Αυστριακοί υπέστησαν την ηθική μείωση εξαναγκασθέντες σε επίσημη αποδοκιμασία της πράξεώς τους. Και ο Καποδίστριας αντί παρασήμου αυτή τη φορά διορίζεται Έκτακτος Απεσταλμένος και πληρεξούσιος Υπουργός του Αυτοκράτορα στην Ελβετική Ομοσπονδία.

Ύστερα από διπλωματικούς αγώνες που συνεχίστηκαν ο Καποδίστριας συνέβαλε στην ολοκλήρωση της συντακτικής εργασίας της Δίαιτας η οποία καθόρισε τελικά το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα. Βάσει των εργασιών της υπήρξε το υπόμνημα του Καποδίστρια της 21-4-1814.

Στις 10 Σεπτεμβρίου το 1814, λίγες ημέρες πριν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις στη Βιέννη, ο Κερκυραίος διπλωμάτης έγραφε στον πατέρα του:

«Το τέλος μιας τόσο πολύπλοκης διαπραγμάτευσης μου στοίχισε πολλά βάσανα και ταξίδια και έγγραφα και αγορεύσεις και Συντάγματα και σχέδια, αλλά δεν πειράζει. Αυτοί οι λαμπροί άνθρωποι με γέμισαν με φιλία και με αληθινή εγκαρδιότητα. Η εμπιστοσύνη με την οποία με τιμούν με αντάμειψε για όλα μου τα βάσανα. Αν μπορούν στο μέλλον να είναι ευτυχείς και ν’ απολαύσουν την ανεξαρτησία τους, θα πω ότι δεν έχασα τον καιρό μου και το έργο μου».

Οι ευχές πραγματοποιήθηκαν.

Στις επίσημες συζητήσεις του Συνεδρίου της Βιέννης ο Καποδίστριας υποστηριζόμενος από το βαρώνο Φον Στάιν, υπερασπίστηκε με αυτοθυσία την ενότητα των Ελβετών, την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των καντονίων και τις μεγαλύτερες εδαφικές ρυθμίσεις υπέρ της μικρής αυτής χώρας. Έτσι στις 20 Μαρτίου 1815 υπογράφτηκε από όλους τους συμμετέχοντες στο Συνέδριο, η διακήρυξη για τις ελβετικές υποθέσεις.

Με τη διακήρυξη αυτή, που όλα τα προσχέδια είχε επεξεργαστεί ο Καποδίστριας, ρυθμίζονταν οριστικά η διαρκής ουδετερότητα και η ανεξαρτησία της Ελβετίας με βάση τα 19 καντόνια τα οποία θα αποτελούσαν το θεμέλιο του ελβετικού ομοσπονδιακού συστήματος. Το πρώτο βήμα για την ουδετεροποίηση της Κεντρικής Ευρώπης, μακριά από πολέμους και αναταραχές, είχε γίνει με την ομόφωνη αναγνώριση θεμελιωδών κανόνων του γενικού Διεθνούς Δικαίου.

Η Συνθήκη της Βιέννης (26 Ιουνίου 1815), όπως και η Συνθήκη των Παρισίων (20 Νοεμβρίου 1815), αποτέλεσαν σταθμό στην Ιστορία της Ευρώπης και υπήρξαν σ΄ένα μεγάλο τους κομμάτι, έργο του Ιωάννη Καποδίστρια.

Αυτός είναι ο πραγματικός αρχιτέκτονας του εξασφαλισθέντος συστήματος της Ευρωπαϊκής Ισορροπίας και Ειρήνης μεταξύ των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων, κατά τους  ταραχώδεις εκείνους καιρούς.

Οι Ελβετοί τιμούν τον Καποδίστρια και τον ευγνωμονούν για ότι έκανε για τη χώρα τους.  Ανακηρύσσεται Επίτιμος Δημότης  των Καντονίων Βω και Λωζάνης και οποιοσδήποτε συγγενής του φτάσει στην Ελβετία ακόμη και σήμερα, γίνεται Ελβετός Υπήκοος αμέσως και χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες.  Η σχέση της Οικογένειας  Καποδίστρια με την Ελβετία είναι πολύ στενή ακόμη και σήμερα.

Το Κεφάλαιο Ελβετία που επιλέγεται από τον Καποδίστρια, γι΄αυτά που ακολούθησαν, είναι τεράστιο για την τελική έκβαση του Αγώνα.  Το σχέδιο στο μυαλό του είναι καλά οργανωμένο.  Ξέρει ότι οι Ελβετοί φίλοι του θα βοηθήσουν με όλες τους τις δυνάμεις την Ελληνική Επανάσταση.  Στη Γενεύη, λοιπόν, που είναι την εποχή εκείνη  το Κέντρο της διακίνησης των επαναστατικών ιδεών στην Ευρώπη, καταλήγει μετά την παραίτησή του από Υπουργός των Εξωτερικών της Ρωσίας το 1822.  Η Γενεύη  γίνεται το κέντρο του Φιλελληνισμού στην Ευρώπη.

Όταν έχουμε οριστικά στο Παρίσι την επικύρωση των συμφωνιών για την Ελβετία, ο αρχηγός της Ελβετικής Αντιπροσωπείας λέει τα εξής:

«Τι είναι δυνατόν να κάνουμε γι’ αυτόν τον εξαίρετο Καποδίστρια; Είναι ο Φοίνικας της Δημοκρατίας, χωρίς αυτόν το Συνέδριο της Βιέννης και τα άλλα θα ήταν διαφορετικά, χωρίς αυτόν η Ελβετία θα είχε εξολοκλήρου ανατραπεί. Αν περάσει ποτέ από τη Γενεύη κτυπήστε όλες τις καμπάνες των εκκλησιών και χαιρετίστε την άφιξή του δια του κεραυνού του πυροβολικού μας».

Θαύμαζαν τον αψεγάδιαστο χαρακτήρα του, την εντιμότητά του, το λιτό παράδειγμα της ζωής του.

Κάποτε η συγγραφέας Καρλόττα ντε Στορ τον ρώτησε για τη φτωχική του διαμονή τη Γενεύη και εκείνος απάντησε:

«Σας φαίνεται ίσως παράδοξον, κυρία, το ότι κατοικώ ενταύθα. Αλλά πρέπει να αναγνωρίσετε ότι εφ’ όσον κρούω τας θύρας των Δυνάμεων να ελεήσουν τους πεινώντας και σφαζομένους αδελφούς μου δεν μου επιτρέπεται να δαπανώ, μαζί με τον υπηρέτην μου, περισσότερα των πέντε φράγκων ημερησίως».

Ενέπνεε τους γύρω του με το παράδειγμά του!

 

Θα πρέπει ν’αναφερθώ σε αυτό το σημείο στον σπουδαιότερο Φιλέλληνα και επιστήθιο φίλο του Ιωάννη Καποδίστρια:  το μεγάλο Γάλλο-Ελβετό Ιωάννη Γαβριήλ Εϋνάρδο!

Γνωρίζονται στο Συνέδριο της Βιέννης και ο Καποδίστριας τον κάνει αμέσως κοινωνό των ιδεών του. Ο Εϋνάρδος εκτιμά τον αγαπημένο φίλο του και ερωτεύεται παράφορα την Ελλάδα.

Ο αγώνας του από τη Γενεύη που είναι γνωστός τραπεζίτης είναι συγκλονιστικός! Tεράστια χρηματικά ποσά διακινούνται προς την επαναστατημένη Ελλάδα. Άλλα για πολεμοφόδια, άλλα υπό μορφή δανείων με τη δικιά του εγγύηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις, άλλα για να χτιστούν αργότερα σχολεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία.

Πολλά από τα χρήματα είναι δικά του και δεν θέλει ή ξέρει ότι είναι αδύνατον να επιστραφούν. Υπηρέτησε την ελληνική υπόθεση πάντα με αφοσίωση, ένταση και συνέχεια ακόμα και ως διπλωματικός εκπρόσωπος στο τέλος της Ελληνικής Κυβέρνησης στα ανακτοβούλια των τριών Δυνάμεων.

Ο Εϋνάρδος, αυτός ο πρύτανης των Φιλελλήνων, ο ιδρυτής της Εθνικής Τράπεζας που με δικά του χρήματα βοήθησε το ελληνικό Δημόσιο να γίνει κι ο βασικός μέτοχός της πρέπει να έχει ξεχωριστή θέση στο μυαλό και στην καρδιά όλων των Ελλήνων, όπως ο αγαπημένος φίλος του!

Η δολοφονία του Κυβερνήτη τον συγκλόνισε: «ο θάνατος του Κυβερνήτη είναι συμφορά για την Ελλάδα. Είναι δυστύχημα Ευρωπαϊκό…», δήλωσε τότε.

Σχετικά με το γερμανικό ζήτημα προαποφασίστηκε από το Διευθυντήριο η πρόσκαιρη λύση της Συνομοσπονδίας, λύση που φυσικά βρήκε αντίθετη την Αυστρία, που απέβλεπε στο ρόλο του ισχυρού στην Κεντρική Ευρώπη.

Ο γερμανικός λαός ήθελε την ενότητα αλλά πολλές από τις Μεγάλες Δυνάμεις ήθελαν τον κατακερματισμό της Γερμανίας σε μικρά κρατίδια, γιατί έτσι θα αύξαναν την επιρροή τους στην περιοχή.

Στις 9 Φεβρουαρίου 1815, ο Καποδίστριας υπέβαλε στο συνέδριο βαρυσήμαντο υπόμνημα για τις γερμανικές υποθέσεις, τονίζοντας καταρχήν την αδιαμφισβήτητη υπεροχή της Γερμανικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη καθώς και ότι πρέπει να αποκατασταθεί το Γερμανικό Έθνος αφενός προς όφελός του, αφετέρου δε χάριν της εξασφαλίσεως της ηρεμίας και γαλήνης στην Ευρώπη.

«Οποιαδήποτε κι αν είναι τα ιδιαίτερα συμφέροντα των ηγεμόνων που κυβερνούν», διακήρυξε, «οφείλουν υπό την πίεση των γεγονότων να παράσχουν στη χώρα τους ενιαίο Σύνταγμα».

Μετά από έντονες συζητήσεις υπογράφηκαν στη Βιέννη, στις 8 Ιουνίου 1815, οι συνθήκες για τη Γερμανική Ομοσπονδία που αναγνώριζαν, σύμφωνα προς τις υποδείξεις του Καποδίστρια, μια ένωση κρατών που σεβόταν την κυρίαρχη εξουσία των μελών της και η οποία περιελάμβανε 41 γερμανικά κράτη.

Ο Καποδίστριας όμως εξουσιοδοτείται από τις Σύμμαχες Δυνάμεις να μελετήσει και τις γαλλικές υποθέσεις, που είχαν περιπλακεί, μετά τη συντριβή του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στο Βατερλώ.

Καταθέτει υπόμνημα στο Συνέδριο των Παρισίων στις 28 Ιουλίου 1815 και εκεί αναφέρει ότι: «η ηττηθείσα Γαλλία θα πρέπει να προσφέρει ηθικές και πραγματικές εγγυήσεις». Θεωρεί προσωρινή την κατοχή της Γαλλίας από τους Συμμάχους. Αναφέρει ότι: «Οι αποφάσεις της Βιέννης θα πρέπει να επανεξεταστούν, εάν θιχτεί η ακεραιότητα της Γαλλίας».

Βλέπουμε λοιπόν ότι η Ρωσία, μετά τη συντριβή του Βοναπάρτη, προσπαθεί να αντιμετωπίσει δίκαια την ηττηθείσα Γαλλία. Ο Καποδίστριας πιστεύει ότι η Γαλλία μελλοντικά θα συνέδραμε στο ελληνικό ζήτημα. Γι’ αυτό και επιπλέον διότι ήταν φιλελεύθερος, υπερασπίστηκε τα γαλλικά συμφέροντα.

Η στάση του στο Παρίσι εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο που τον διόρισε, παρά τις αντιρρήσεις του περιβάλλοντός του, Υπουργό επί των Εξωτερικών υποθέσεων της Αυτοκρατορίας.

Οι διαπραγματεύσεις για τα γαλλικά ζητήματα ήταν μακροχρόνιες και τα προβλήματα τεράστια (στρατός κατοχής, πολεμική αποζημίωση από τη Γαλλία).

Ο Καποδίστριας κατάφερε όχι μόνο να λύσει τα παραπάνω προβλήματα προς όφελος της Γαλλίας και παρά τη σφοδρή αντίδραση του Μέτερνιχ, αλλά και να συμπεριληφθεί η Γαλλία μόλις τρία χρόνια μετά το Βατερλώ στο Διευθυντήριο των Δυνάμεων.

Στο συνέδριο του Αιξ Λα Σαπέλ το 1818, ο Καποδίστριας τάχθηκε υπέρ της αναθεώρησης των σχέσεων των συμμάχων με το Βασιλέα της Γαλλίας και υπέρ του παράλληλου διακανονισμού της εκκένωσης της Γαλλίας από τα συμμαχικά στρατεύματα^. αγωνίστηκε επίσης για τη διευθέτηση των οικονομικών διαφορών και τέλος για την επιστροφή του Γάλλου βασιλέα στα Ευρωπαϊκά συμβούλια.

Στις 18 Οκτωβρίου 1818 ο Ρισελιέ γράφοντας στο Βασιλιά Λουδοβίκο τον 18^ο σημειώνει τα εξής: «Ελπίζω ότι παρά τα Αυστριακά και τα Αγγλικά τεχνάσματα, μπορούμε να βασιστούμε στη σταθερότητα των επιχειρημάτων του Κόμητα Καποδίστρια στον οποίο όχι μόνο εμείς αλλά και η Ευρώπη οφείλουμε τις μέγιστες υποχρεώσεις».

Αλλά και ο Κόμης Μολέ λίγες ημέρες αργότερα δηλώνει: «Αν η Γαλλία παραμένει ακόμα Γαλλία, αυτό οφείλεται σε τρεις ανθρώπους, των οποίων τα ονόματα δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστούν: Στον Αλέξανδρο και στους δυο Υπουργούς του, τον Καποδίστρια, και τον Πότσο ντι Μπόργκο».

Στο συνέδριο όμως του Αιξ λα Σαπέλ το 1818 ο Καποδίστριας κάνει κάτι ακόμα πιο σπουδαίο. Μιλάει πρώτος αυτός για την Ενωμένη Ευρώπη. Τάσσεται υπέρ μια νέας τάξης πραγμάτων για την παλινόρθωση της Ευρώπης.

Καταθέτει λοιπόν στο συνέδριο ένα υπόμνημα γεμάτο τολμηρές ιδέες για την εποχή του. Η Ευρώπη λέει πρέπει οπωσδήποτε να προστατευθεί από τη χρήση βίας, επικρίνει την επιβολή του δικαίου του πιο ισχυρού επάνω στους πιο αδύναμους και υποστηρίζει ότι πρέπει να περιοριστούν οι επεκτατικές βλέψεις των μεγάλων σε βάρος των μικρών Κρατών. Η Τετραπλή Συμμαχία έπρεπε να διευρυνθεί, με την ένταξη σε αυτή όλων των Ευρωπαϊκών Κρατών και να καθιερωθεί η αλληλέγγυα συμμαχία, που θα εγγυόταν την εσωτερική και εξωτερική ειρήνη και ασφάλεια όλων των Κρατών της Ευρώπης. Ένας οργανισμός δηλαδή με άλλα λόγια προστασίας συγκρούσεων.

Βασικός στόχος του Καποδίστρια ήταν να αναγνωριστεί στους μικρότερους λαούς το δικαίωμα να αντιμετωπίζουν την λύση των Εθνικών τους προβλημάτων, με την συνεργασία των μεγάλων Κρατών και να μην μπορούν τα τελευταία να επιβάλλουν εκβιαστικά τις δικές τους απόψεις που πάντοτε εξυπηρετούσαν τα δικά τους συμφέροντα.

Προσωπική μου άποψη είναι ότι δεν είναι τυχαίος ο χρόνος κατάθεσης αυτού του τολμηρού υπομνήματος. Ένας τόσο διορατικός διπλωμάτης δεν περίμενε ότι αργά η γρήγορα θα ξεσπούσε η Ελληνική Επανάσταση; Στο συνέδριο του Laybach το 1821 προσωρινά αιφνιδιάζεται, αλλά στη συνέχεια αγωνίζεται, για να μην καταπνιγεί η  Επανάσταση, κάτι που πετυχαίνει, και αυτή είναι η μεγαλύτερή του προσφορά εκείνη τη στιγμή στον Αγώνα που μόλις αρχίζει.   Υπήρχε επιτέλους Ελληνικό ζήτημα και ήταν προς συζήτηση!

Αξίζει στο σημείο αυτό να υπογραμμίσουμε τις ριζοσπαστικές θεσμικές προτάσεις του Καποδίστρια στη συγκυρία 1818-1820 που είναι: α) η ύφεση και ο σταδιακός αφοπλισμός, β) η συρρίκνωση του δουλεμπορίου, γ) η κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού, δ) η υιοθέτηση πολιτειακού μοντέλου ουδέτερων συνομοσπονδιών, ε) η αναθεώρηση των «κλειστών» στρατιωτικών συνασπισμών, στ) η αμφισβήτηση της αρχής των επεμβάσεων, ζ) η καθιέρωση υπερ-εθνικών οργανισμών, η) η υιοθέτηση του θεσμού της διεθνούς διαιτησίας, θ) η βαθμιαία ανεξαρτητοποίηση των αποικιών.

Αν από τότε γίνονταν δεκτές αυτές οι προτάσεις τότε η Ευρώπη σήμερα θα ήταν μια υπερδύναμη που θα εγγυόταν την ειρήνη και την ασφάλεια όχι μόνο των Ευρωπαϊκών Κρατών, αλλά θα προστάτευε σα μητέρα όλα τα Κράτη της γης.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, έβλεπε πολύ μακρύτερα από την εποχή του! Πολλές φορές έτρεχε! Φαίνεται στην διπλωματική αλληλογραφία του ότι πολλές φορές όταν πρότεινε κάτι, πολιτικοί της εποχής του προσπαθούσαν να τον καταλάβουν, αλλά δεν τα κατάφερναν.

Σε μια επιστολή προς τον Τόμας Τζέφερσον, τον Αμερικάνο Πρόεδρο, τον προτρέπει να καταργηθεί το δουλεμπόριο. «Δεν επιτρέπεται εσείς που μιλήσατε πρώτοι για ανθρώπινα δικαιώματα να μην κάνετε κάτι για να σταματήσετε τον ανθρώπινο πόνο και τη δυστυχία τόσων ανθρώπων».

Στο συνέδριο της Αιξ λα Σαπέλ το 1818 καταθέτει υπόμνημα, όπου αναπτύσσεται σχέδιο καταπολέμησης της δουλεμπορίας των Μαύρων.

Το υπόμνημα πρότεινε τη δημιουργία στις ακτές της Δυτικής Αφρικής με τη συνεργασία όλων των Κρατών, ενός ειδικού οργανισμού με την επωνυμία Αφρικανικός Οργανισμός. Ο οργανισμός αυτός θα διευθυνόταν από δικό του ανώτατο συμβούλιο και θα διέθετε δικαστική εξουσία και δική του στρατιωτική δύναμη.

Όμως τα συμφέροντα ορισμένων Δυνάμεων της εποχής δεν επέτρεψαν την ίδρυση αυτού του οργανισμού. Τα θλιβερά γεγονότα που ακολούθησαν όμως με την επέκταση του δουλεμπορίου και την απαθλίωση της ζωής των λαών της Αφρικής οδήγησαν μετά από 67 χρόνια το Ευρωπαϊκό συνέδριο του Βερολίνου να αποφασίσει την ίδρυση μιας ίδιας οργάνωσης σαν και αυτή που πρότεινε ο Καποδίστριας!

Πρότυπο του πολύ γνωστού μας Χένρι Κίσσινγκερ ήταν ο Μέττερνιχ. Στο βιβλίο του που το ονομάζει «Ένας αποκατεστημένος κόσμος» το οποίο εκδόθηκε λίγο πριν το 1974 επιτίθεται με μανία κατά των ιδεών και της πολιτικής του Ιωάννη Καποδίστρια υποστηρίζοντας τις ιδέες του Μέττερνιχ, και βέβαια με αυτό τον τρόπο πετυχαίνει να μας αποδείξει πόσο επίκαιρος και αναντικατάστατος είναι ο Ιωάννης Καποδίστριας. Ο Χένρι Κίσσινγκερ μελετητής ο ίδιος της ιστορίας προετοίμαζε με το βιβλίο του αυτό τις αλλαγές που βλέπουμε σήμερα γύρω μας.

Στο βιβλίο αυτό αποκαλεί την Ελληνική Επανάσταση «εξέγερση» και «ανταρσία», όχι τυχαία.  Θεωρεί ακόμα και σήμερα και αυτό είναι το σημαντικό, ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας θα σταματούσε και θα εξαφάνιζε όλα αυτά τα σχέδια. Ένας ολόκληρος κόσμος, με το Μέττερνιχ επικεφαλή, πάσχιζε να τον εξοντώσει και μαζί με αυτόν να θάψει οριστικά την Ελλάδα. Αυτό οι Έλληνες το ξεχνάμε, αλλά μας το θυμίζει ο Κίσινγκερ με το βιβλίο του!

Οι μεγάλοι νεκροί μιλάνε, όπως τόνισε ο Κωνσαντίνος Τσάτσος στην Κέρκυρα το 1976 στην ομιλία του προς τιμή του Πρώτου Κυβερνήτη.

 Μιλάνε με το παράδειγμά τους και την τραγική τους θυσία. Και όσοι έχουν ειλικρινή διάθεση μπορούν να τους ακούσουν και να παραδειγματιστούν από το λόγο τους.

Ο Καποδίστριας μπορεί να μας γίνει, ειδικά σήμερα, υπόδειγμα, ζωντανή παρουσία του Ελληνικού μέτρου!

~

Ο κ. Ανδρέας Κούκος, είναι Νομικός – Υποψήφιος Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και Επιστημονικός Σύμβουλος του Δικτύου Πόλεων «Ιωάννης Καποδίστριας»

---

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙA

Κούκκου Ελένη, Ιωάννης Καποδίστριας.  Ο Άνθρωπος – Ο Διπλωμάτης, 10^η Έκδοση, Αθήναι  1996.

Δαφνής Γρηγόριος, Ιωάννης Α. Καποδίστριας.  Η γένεση του Ελληνικού Κράτους, Αθήναι 1976.

Πετρίδης Παύλος, Η Ευρωπαϊκή Πολιτική του Ιωάννη Καποδίστρια, Αθήναι 1988.

Δεσποτόπουλος Αλέξανδρος, Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας και η Απελευθέρωση της Ελλάδος, 2^η Έκδοση, Αθήναι 1996.

Woodhouse C. M., Capodistria.  The Founder of Greek Independence, London – New York 1973.

Καποδίστριας Ιωάννης, 176 γράμματα προς τον πατέρα του.   1809-1820.  Εισαγωγή και Μετάφραση από τα Ιταλικά, Πολυχρόνη Ενεπεκίδη, Αθήναι 1972.

Αρχεία Βιέννης, Φάκελλος «Schweiz Varia».

Αρχεία Βιέννης, Φάκελλος Wiener – Congress»

Αρχεία Βιέννης, «Επιστολές προς Thomas Jefferson».

(Ομιλία που έγινε στις 27 Ιουνίου 2012 στα πλαίσια της «Εμβδομάδας του Γκιώνη» στην Οικία Καραπάνου, Αίγινα)

http://www.aeginaportal.gr/eidiseis/foreis/8665-q-q-q-q-moviemovie.html

Εδώ στην Αίγινα και στην πατρίδα μου στο Ναύπλιο είναι πάρα πολύ λίγοι όσοι θυμούνται
τον Καποδίστρια. Όσο μελετώ για το θέμα αυτό και όσο γράφω διάφορα άρθρα εκτός της
βιογραφίας του, αισθάνομαι σα να αποκαλύπτω μια κρυφή ιστορία, μια μυστική ιστορία,
παρόλο που είμαι ορθολογιστής. Πολλές φορές επίσης πιάνω τον εαυτό μου να βρίσκομαι
σε αντιπαράθεση με την επίσημη ιστοριογραφία και με αυτά τα οποία μας έχει μάθει για τον
Καποδίστρια. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους:

Ένας λόγος είναι ότι κανένας δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να μελετήσει σε βάθος και σε
πλάτος όλη τη δραστηριότητα του Καποδίστρια, από τότε που έγινε «πρωθυπουργός» των
Ιονίων Νήσων, μέχρι που έγινε κυβερνήτης της Ελλάδας. Από πού πέρασε, πού ταξίδεψε,
σε ποιες γλώσσες άφησε ίχνη, σε ποια αρχεία βρίσκονται όλα αυτά. Κανένας δεν έχει
την εποπτεία του θέματος σε όλο το βάθος και το πλάτος. Η βιβλιογραφία είναι για μένα
φτωχή, περιορίζεται σε Έλληνες ιστοριογράφους και σε ένα σπουδαίο Ρώσο ιστοριογράφο
και μελετητή των αρχείων, τον Γκριγκόρι Αρς. Και σε κάποιους ακόμα… ενδεικτικά θα
αναφέρω τον Πολυχρόνη Ενεπεκίδη που έχει κάνει σπουδαία δουλειά στα αρχεία της
Βιέννης. Είναι ένα θέμα σκοτεινό, γιατί κάποια στιγμή το κράτος το οποίο επιβίωσε του
Καποδίστρια αυτό που έκανε είναι το γνωστό damnatio memoriae, προσπάθησε δηλαδή να
σβήσει τη μνήμη του Κυβερνήτη.

…

Ο Μέττερνιχ θεωρείται σήμερα ο σπουδαιότερος διπλωμάτης όλων των εποχών. Και
θεωρείται γιατί πάνω σε αυτόν έκανε την διπλωματική του εργασία ο γνωστός σε όλους
μας Χένρι Κίσσινγκερ. Αποδείκνυε με τον γνωστό του τρόπο, πως ο Μέττερνιχ είχε το
σπουδαιότερο όραμα για την Ευρώπη και τον κόσμο και αυτό ήταν που εν τέλει ακολούθησε
ο κόσμος. Στην πραγματικότητα δεν ήταν το σπουδαιότερο, ούτε αυτό που επικράτησε ή
ήθελαν οι λαοί. Στην πραγματικότητα αυτό το οποίο επικράτησε στην Ευρώπη είναι το
όραμα του μεγάλου αντιπάλου του Μέττερνιχ, του Καποδίστρια. Και θα ξεκινήσω με μια
παράγραφο του ίδιου του Μέττερνιχ σε επιστολή του προς την ερωμένη του, τη Βαρώνη
Λίβεν. Έγραφε λοιπόν “ο Capo d’ Istria δεν είναι κακός άνθρωπος αλλά μιλώντας ειλικρινά
είναι ένα τέλειο θαύμα λανθασμένης ξεροκεφαλιάς. Ζει σε ένα δικό του κόσμο που για μας
αποτελεί εφιάλτη”. Ποιος ήταν ο εφιάλτης αυτός; Εθνικά Κράτη.

Ο Καποδίστριας για τον Μέττερνιχ, σύμφωνα με γραπτές αποδείξεις, είχε σκοπό να
απελευθερώσει την πατρίδα του από τους Τούρκους για να διαταράξει το στάτους της
Ευρώπης. Ήταν κρυφός επαναστάτης και ακραία φιλελεύθερος. Ήταν ο αρχηγός των
ultra liberals, των ακραία φιλελεύθερων. Ο Μέττερνιχ είχε το παρατσούκλι ο μεγάλος
ανακριτής της Ευρώπης, γιατί διεύθυνε ένα τεράστιο δίκτυο μυστικής αστυνομίας στην
Βιέννη και αλλού, που μάζευε πληροφορίες, για να αποσοβήσει τον κίνδυνο που σήμερα θα λέγαμε εθνικισμό.
Τότε όμως λέγονταν φιλελευθερισμός ή πατριωτισμός και ξεκίνησε με τη γαλλική επανάσταση το 1789.
Για τους σύγχρονούς του Άγγλους υπουργούς ήταν ο «δεύτερος προφήτης των Οθωμανών»,
γιατί ήταν αυτός ο οποίος προσπαθούσε να προστατέψει την Οθωμανική Αυτοκρατορία από τη διάλυση
περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο.

Τώρα τι είναι φιλελεύθερος; Είναι αυτός που έχει μαγευτεί από τις αρχές τις Γαλλικής
Επανάστασης. Ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα οι τρεις αρχές της επανάστασης, τα τρία
χρώματα της γαλλικής σημαίας. Φιλελεύθερος ήταν ο Ούγγρος που ήθελε να ζήσει στην
Ουγγαρία και όχι στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, ο Έλληνας που ήθελε να ζει στην
Ελλάδα και όχι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Σέρβος που ήθελε να ζει στη Σερβία
και όχι πάλι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Γάλλος που ήθελε να ζήσει στη Γαλλία,
ο Γερμανός που ήθελε να ζήσει στην ενωμένη Γερμανία, η οποία ήταν διασπασμένη
σε πριγκιπάτα. Αυτός ήταν λοιπόν ο φιλελευθερισμός. Σήμερα το έχουμε δεδομένο ότι
η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες. Τότε δεν ήταν δεδομένο, μπορούσες να λες ότι είμαι
ελληνικής καταγωγής Οθωμανός υπήκοος.

Υπάρχουν πολλές απόψεις για το ότι ο κόσμος πήρε λάθος τροχιά, ότι ο φιλελευθερισμός
που κατέληξε στα έθνη και τον εθνικισμό, ήταν η λάθος τροχιά. Και ότι θα έπρεπε ο κόσμος
να έχει μείνει όπως τον οραματίστηκε ο Μέττερνιχ, δηλαδή ότι θα έπρεπε να υπάρχουν 2-
3 αυτοκρατορίες και 3-4 ελέω Θεού ηγεμόνες και ο κόσμος θα ζούσε καλύτερα και χωρίς
πολέμους.

Εδώ, όμως, θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε ότι ο κόσμος που οραματίστηκε ο
Καποδίστριας ήταν αναπόφευκτος και κράτησε για πρώτη φορά την Ευρώπη σε ειρήνη
για 99 χρόνια από το 1815 όταν τελείωσε το συνέδριο των Παρισίων, και επικράτησαν
ουσιαστικά κάποιες από τις φιλελεύθερες ιδέες. Θυμίζουμε το «στάτους» της εποχής. Η
Βρετανική Αυτοκρατορία έχει τεράστιες κτήσεις σε όλο τον κόσμο, η Γαλλία και η Ισπανία
κυριαρχούνταν από μέλη της οικογένειας των Βουρβόνων, οι Ρομανόφ κυριαρχούσαν στη
Ρωσία, ο σουλτάνος στη Βαλκανική, στην Δυτική Ασία και στη Βόρεια Αφρική και οι
Αψβούργοι, οι εργοδότες του Μέττερνιχ, στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το 1797 την Επτάνησο κατέλαβαν οι
Γάλλοι. Το 1800 έγινε το πρώτο ελληνικό κράτος, και το έχει καταφέρει αυτό ο πατέρας
του Καποδίστρια, ο Αντώνιος Μαρία. Διασχίζοντας έφιππος την Κωνσταντινούπολη είχε
πάρει από τον Σουλτάνο το διάταγμα της αυτονομίας της Επτανήσου πολιτείας. Ο γιος του
ο Αυγουστίνος το έχει βάλει σε ένα δισάκι, και το περιέφερε στην Κέρκυρα. Επιτέλους
οι Έλληνες έχουν το πρώτο αυτόνομο κράτος μετά από πολλά χρόνια. Οι Γάλλοι όμως το
1807 επέβαλαν ένα καθεστώς το οποίο δεν μπόρεσε να το σηκώσει ο υιός Καποδίστριας,
ο γραμματέας της επικράτειας. Από το 1801 είχε δώσει τεράστιο αγώνα για το νεοπαγές
αυτό κράτος. Για παράδειγμα, είναι ο πρώτος και μοναδικός πολιτικός που κατάφερε να
πείσει τους Ληξουριώτες και τους Αργοστολίτες να ζήσουν ειρηνικά, γιατί μέχρι τότε στην
κυριολεξία σκοτώνονταν. Σκοτώνονταν στο δρόμο, έκαιγαν νοσοκομεία με τους ασθενείς
μαζί κ.ο.κ. Κατάφερε λοιπόν, παρόλα αυτά, να τους ενώσει όλους κάτω από ένα Σύνταγμα
που είχε φτιάξει ο απεσταλμένος του Ρώσου αυτοκράτορα, κόμης Μοτσενίγος, ελληνικής
καταγωγής. Αυτός είναι που προσκάλεσε, διαμεσολάβησε μάλλον, για να γίνει πρόσκληση
στον Καποδίστρια από τη Ρωσική Αυλή.

Ξεκίνησε λοιπόν το 1808 με λίγους παράδες στα χέρια του και έφτασε στη Βιέννη, τον
πρώτο σταθμό του. Μια περιγραφή στο ημερολόγιο του είναι χαρακτηριστική του τι θα
ακολουθήσει και ίσως αποτελεί προάγγελο της αφοσίωσής του στην Ελληνική υπόθεση.
Λέει λοιπόν, «οι αβρότητες, τα γεύματα, οι εσπερίδες τερπνών διασκεδάσεων διαδέχονται
η μία την άλλη με τόση ταχύτητα ώστε κατορθώνουν να με κουράσουν». Ήταν ένας κόμης
ο οποίος μπήκε στη διπλωματική αντιπροσωπεία του τσάρου και αντί να σταθεί μέσα σε
αυτό το κλίμα των ευγενών, να προσπαθήσει να κάνει καριέρα, να προσπαθήσει να μπει σε
χορούς να παντρευτεί, να καλοπαντρευτεί, να αυξήσει την περιουσία του, αυτός είχε άλλα
πράγματα στο μυαλό του, τον κούραζαν όλα αυτά. Εκεί είναι και η πρώτη επαφή που έχει με
το σύστημα του Μέττερνιχ, στη Βιέννη.

Ήδη από τότε άρχισε να μαθαίνεται το όνομα του, στα αστυνομικά γραφεία τα οποία ήλεγχε
ο Μέττερνιχ. Έφτασε μετά από λίγο στην Αγία Πετρούπολη, όπου ξεκίνησε ως Σύμβουλος
της Επικράτειας με κύρια ασχολία τα υπομνήματα. Το μόνο που έκανε είναι να γράφει και
να προσπαθεί να είναι καίριος. Λίγα πράγματα έχουν σωθεί από εκείνη την εποχή. Έχει
σωθεί μια δική του περιγραφή που λέει ότι γράφει λιτά και που και που πετάει και κάποια
ιδέα που να ανεβάζει το ενδιαφέρον. Γράφει για το ελληνικό ζήτημα, καημός του είναι να
ελευθερώσει την Ελλάδα από τότε.

Γράφει στον προϊστάμενο του για διάφορα θέματα πάντα με απόψεις που τείνουν προς το
φιλελευθερισμό. Κρυώνει πάρα πολύ στην Αγία Πετρούπολη, λεφτά δεν έχει, ούτε για το
καθημερινό κρασί. Παραπονιέται στον πατέρα του γιατί στις γιορτές δεν μπορεί να πιει
λίγο κρασί καθότι «ελλειματίας από ρούβλια» Οι γονείς του παίρνουν δάνεια, δανείζονται
με τοκογλυφικούς όρους, για να μπορέσει λίγο να περάσει το κρύο, να πάρει μια γούνα.
Παρακαλάει τον διφθερουργό της ρωσικής αυλής, ο οποίος είναι Έλληνας, να του φτιάξει
μια γούνα, κοιμάται αγκαλιά με τη σόμπα για να ζεσταθεί.

Διαβάζει πάρα πολύ, είναι συνέχεια στη βιβλιοθήκη της Αυτοκρατόρισσας και προσπαθεί
με λίγες ελπίδες να πετύχει τους στόχους του. Το 1811 μετά από συνεχείς ενοχλήσεις στον
προϊστάμενό του, να τον πάνε σε κάποια άλλη υπηρεσία, νοτιότερου κλίματος, τον στέλνουν
ως υπεράριθμο διπλωματικό ακόλουθο της Ρωσικής Πρεσβείας στη Βιέννη. Εκεί λοιπόν
πάει να παρουσιαστεί στον πρεσβευτή τον Στάκλενμπεργκ που εκνευρίζεται γιατί δεν θέλει
τον υπεράριθμο. Τελικά τον πείθει ο Καποδίστριας και αρχίζει την δράση του στην Βιέννη
η οποία είναι εθνική. Ο Μέττερνιχ τον παρακολουθεί, βάζει τον αρχηγό της αστυνομίας
να ψάξει γι αυτόν. Τον παρακολουθεί στις επαφές του και διαπιστώνει ότι συναντιέται με
Έλληνες, με εμπόρους, με τον Άνθιμο Γαζή και άλλους. Είμαστε 14 χρόνια μόνο μετά το
περιστατικό του Ρήγα όπου συλλαμβάνεται και εκτελείται στη Βιέννη, και όλο αυτό γίνεται
αντιληπτό από το Μέττερνιχ.

Η αναφορά του αρχηγού της Βιενέζικης αστυνομίας ήταν ότι ο Καποδίστριας ήταν
πράκτορας της Ρωσίας με στόχο την διείσδυση στους Έλληνες της Βιέννης και τον
προσηλυτισμό τους στα σχέδια της Ρωσίας. Πιθανότατα ήταν πραγματικότητα αυτή η
αποστολή, να προσηλυτίσει τους Έλληνες στα σχέδια της Ρωσίας, δηλαδή τη διάλυση της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μέσα στα δεκάδες υπομνήματα τα οποία γράφει, ένα από
αυτά κάνει εντύπωση στον Τσάρο, και αφορά τα θέματα της Ιταλίας. Με αυτό βοήθησε το
λαό της Ιταλίας έτσι ώστε να μην υποδουλωθεί στους Αυστριακούς. Τον αποσπάει λοιπόν ο
τσάρος και τον στέλνει στη στρατιά της Βεσαραβίας.

Είμαστε στο 1812, ο Ναπολέων έχει ξεκινήσει την εκστρατεία για να καταλάβει την
Ευρώπη. Γίνονται κοσμοϊστορικές αλλαγές, τις οποίες τις βιώνουμε και σήμερα. Μετράμε
σε κιλά και όχι σε οκάδες, σε μέτρα και όχι σε γιάρδες ή πηγαίνουμε δεξιά στο δρόμο,
ενώ στην Αγγλία αριστερά, ακριβώς γιατί ο Ναπολέων εξάγει τα μέτρα και τα σταθμά
της Γαλλίας, αλλά κυρίως τις Γαλλικές ιδέες. Πρώτα πηγαίνουν οι πένες των Γάλλων
διαφωτιστών σε όλη την Ευρώπη, προσκαλώντας τον κόσμο στις ιδέες της Γαλλικής
Επανάστασης, και μετά πηγαίνει ο Ναπολέοντας και κατακτά.

Βρισκόμαστε λοιπόν στο 1812, ετοιμαζόμαστε για μεγάλους πολέμους, ήδη έχουν ξεκινήσει
οι εχθροπραξίες και υπάρχει η ανάγκη όλοι οι διπλωματικοί υπάλληλοι, οι έξυπνοι
τουλάχιστον, της Ρωσίας και των άλλων κρατών να πάνε στο μέτωπο. Τον στέλνουν στη
Βεσαραβία. Το σημερινό κράτος της Μολδαβίας, την οποία την έχει αποκτήσει από την
Οθωμανική Αυτοκρατορία η Ρωσία με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου. Φεύγουν οι αγάδες
και οι μπέηδες και είναι πλέον στα χέρια της Ρωσίας.

Αυτό που κοιτάει ο Καποδίστριας είναι να τηρηθούν οι όροι της Συνθήκης του
Βουκουρεστίου και να μην τους καταπατήσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτά που κάνει
είναι ότι βοηθάει την επανάσταση του Μίλος Ομπρένοβιτς. Οι Σέρβοι έχουν αυτονομηθεί,
υποφέρουν όμως από τους Τούρκους οι οποίοι είναι έτοιμοι να καταστρέψουν τη Σερβική
Επανάσταση. Συλλαμβάνουν επαναστάτες και τους απαγχονίζουν. Ο Καποδίστριας είναι
αυτός που τους στηρίζει πολιτικά και με χρήματα και πολεμοφόδια ώστε να αντισταθούν.
Στην ουσία σώζει την Σερβική Επανάσταση, τη Σερβική αυτονομία από την Οθωμανική
καταπίεση.

Επίσης το ίδιο κάνει και με τους Βλάχους και τους Μολδαβούς και οργανώνει ένα δίκτυο,
που κατά τη γνώμη μας, εκτός από το μυαλό του, τον έκανε τον πιο αποτελεσματικό
διπλωμάτη της εποχής, πιο αποτελεσματικό και από τον Μέττερνιχ. Έστησε λοιπόν, ένα
δίκτυο, κυρίως από Έλληνες. Όλες οι επαφές που έκανε στην Αγία Πετρούπολη και στη
Βιέννη ήταν για να εντοπίσει ανθρώπους. Για να βρει τους έξυπνους και τους ικανούς και
να τους βάλει όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν στην υπηρεσία του. Έστησε το δίκτυο σε όλα
τα λιμάνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Νομίζω και στη Βιέννη είχε ανθρώπους οι
οποίοι αναλαμβάνουν δύο ρόλους, να συλλέγουν πληροφορίες και να του τις στέλνουν και,
δεύτερον, να μεταφέρουν οι ίδιοι πληροφορίες στις κοινωνίες όπου ζούσαν.

Το 1813 οι Οθωμανοί αρχίζουν να εκμεταλλεύονται την εμπλοκή των Ρώσων με το
Ναπολέοντα και εκτελούν Σέρβους επαναστάτες. Εκεί είναι που επεμβαίνει στην Τσάρο
της Ρωσίας και προσπαθεί να τους γλυτώσει. Τα καταφέρνει και έτσι σώζεται η αυτονομία
της Σερβίας. Γίνονται διάφορες ανακατατάξεις, ο στρατηγός Κουτούζωφ, αρχηγός της
Ρώσικης στρατιάς, χάνει από τον Ναπολέοντα, διαλύεται η στρατιά του, και αναλαμβάνει
την αρχιστρατηγία ο Μπαρκλέι Ντε Τογί ο οποίος είχε γραμματέα τον Καποδίστρια. Μόλις
αναλαμβάνει ο στρατηγός όλοι προσπαθούν να διώξουν τον Καποδίστρια και να αναλάβουν
τη θέση του γραμματέα. Όμως αυτός εκτιμά πάρα πολύ τις δυνατότητες του και τον κρατάει,
και έτσι ο Καποδίστριας γίνεται αρχηγός της Ρωσικής αντικατασκοπείας στο μέτωπο.

Γυρνάει όλη την Ευρώπη, όπου πάει ο στρατός, και στήνει διάφορες επιχειρήσεις
ψυχολογικού πολέμου. Προσπαθεί να μεταδώσει το μήνυμα της Ρωσίας ότι είναι
απελευθερωτές και όχι κατακτητές, όπως ο Ναπολέων. Τα καταφέρνει πολύ καλά αν
και δεν είναι εύκολο, δεδομένου ότι ο Ναπολέων θεωρείται ο συνεχιστής της Γαλλικής
Επανάστασης, αυτός ο οποίος φέρνει τις δημοκρατικές ιδέες. Και όμως, όπου ο
Καποδίστριας αναλαμβάνει έργο, ουσιαστικά τα καταφέρνει. Αυτό εκτιμάται πάρα πολύ. Το
1813, μια ημέρα πριν τη μάχη της Λειψίας, τη μάχη των Εθνών, όπου έχασε ο Ναπολέων και
δεν μπόρεσε ποτέ ουσιαστικά να επανακάμψει, βρέθηκε στη σκηνή του στρατηγού ο τσάρος,
και απευθύνεται σε αυτόν

Εσείς είστε ο Καποδίστριας;
Ναι του απαντά
Ωραία από δω και πέρα θα ήθελα να έρχεστε να μου αναφέρεστε προφορικά και να
σταματήσετε τα υπομνήματα.

Τα διάβαζε πάντα ο τσάρος τα υπομνήματα και ουσιαστικά εκεί ξεκινάει η γνωριμία
τους και η τεράστια διπλωματική καριέρα του Καποδίστρια. Ήθελε να ακούει την άποψη
του Καποδίστρια για να την κάνει πολιτική, να ξέρει τι θα λέει στα στρατεύματα του.
Τα χρόνια που γυρνούσε στα μέτωπα, τον είχαν κάνει ατρόμητο. Πήγαινε δηλαδή στις
γραμμές του εχθρού για να τον συναντήσει. Το είχε κάνει και στην Κεφαλλονιά, στο
Αργοστόλι. Πήγε νύχτα σε ένα σπίτι ενός ευγενή της εποχής του Ανδρέα Μεταξά, ο οποίος
ήθελε για λογαριασμό του την εξουσία του νησιού. Τον βρήκε στο σπίτι του που ήταν
περιτριγυρισμένο από τους δολοφόνους του χωριού που είχε μαζί του. Ο Καποδίστριας πήγε
με ένα φαναράκι και του είπε “εγώ είμαι η εξουσία” και στο τέλος τον έπεισε.

Το ίδιο έκανε και στην Ευρώπη, όπου εκτός από το παράσημο του τσάρου
παρασημοφορήθηκε και με τα άσπρα του μαλλιά. Έγινε λοιπόν η Μάχη των Εθνών στη
Λειψία, και κέρδισαν οι σύμμαχοι (Άγγλοι, Ρώσοι και Πρώσοι, εναντίον των Γάλλων). Ο
Ναπολέοντας στέλνεται στη νήσο Έλβα από όπου δραπετεύει, μαζεύει πάλι στρατό και
οδεύει προς το Βατερλό. Και αφού λήγει και αυτή η μάχη γίνεται το Συνέδριο της Βιέννης
και εκεί στήνεται ο κόσμος όπως των ξέρουμε, η νέα τάξη πραγμάτων. Στα συνέδρια της
Βιέννης και των Παρισίων.

Πριν φτάσουμε όμως στο συνέδριο χρήσιμο είναι να μιλήσουμε για τα γεγονότα που
επέβαλαν την παρουσία του Καποδίστρια σε αυτό. Στη Φρανκφούρτη ο Τσάρος λέει
στον Καποδίστρια “Να αγαπάτε της δημοκρατίες, πρόκειται να σώσουμε μία από αυτές
που ο Γαλλικός δεσποτισμός υποδούλωσε”. Και τον στέλνει στην Ελβετία. Τον έστειλε
ανεπίσημα, χωρίς ιδιότητα. Προσκολλάται στον αυστριακό απεσταλμένο και προσπαθούν
μαζί να δουν τι θα γίνει με την Ελβετία, που είναι χωρισμένη σε 28 καντόνια, σε τρεις
γλώσσες, σε ευγενείς και πληβείους. Είναι γενικώς χωρισμένη. Δεν ξέρουν τι θέλουν να
κάνουν για την πατρίδα τους, αν έχουν πατρίδα, ενώ δεν έχουν σύνταγμα φυσικά. Αυτό το
οποίο έχουν είναι το Act de Meditation. Μία πράξη διαμεσολάβησης που έχουν επιβάλλει οι
Γάλλοι και ουσιαστικά παίρνουν τα προνόμια των ευγενών και καθιστούν μια δημοκρατική
εξουσία.

Όταν χάνει ο Ναπολέοντας στη Λειψία οι ευγενείς θέλουν πίσω τα προνόμια τους και
αρχίζει μια έντονη ταξική διαμάχη. Οι Βέρνη επαναστατεί και ξεκινάει μια διαδικασία που
είναι σίγουρο ότι θα καταλήξει σε εμφύλιο πόλεμο. Κανένας δεν ξέρει με ποιον θα πάει η
Ελβετία, το Ναπολέοντα ή τους Αυστρο-ρώσους. Και μέσα από αυτό το πολύ συγκεχυμένο
πεδίο βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της Ευρώπης, ο κόμης μας. Η Αυστρία θέλει να
εισβάλλει στην Ελβετία, να εγκαταστήσει στρατεύματα και να τους πάρει με το μέρος
της με τη βία. Ο Μέττερνιχ στέλνει οδηγία στον πρεσβευτή του, και αυτός το λέει στον
Καποδίστρια που έχει αντίθετες διαταγές από τον Τσάρο. Από μόνος του όμως αποφασίζει
να πει «ναι» στους Αυστριακούς.

Την επόμενη μέρα βρίσκεται με τον Τσάρο ο οποίος του λέει “Ελπίζω να υπακούσατε
τις διαταγές μου” , “Απεναντίας” του λέει, και ο Τσάρος θυμώνει, αλλά όσο του εξηγεί
ο Καποδίστριας ότι το έκανε δημοσιεύοντας το, για να αντιδράσουν οι πιο εξέχοντες
Ελβετοί και να εκθέσει έτσι την Αυστριακή διπλωματία. Όντως σε 24 ώρες οι Αυστριακοί
το παίρνουν πίσω και περνάει η πολιτική του Αλεξάνδρου ο οποίος γίνεται ουσιαστικά ο
κυρίαρχος του παιχνιδιού στην Ελβετία. Ο Τσάρος καταλαβαίνει ότι ο Καποδίστριας είναι
ο μόνος που μπορεί να αντισταθεί στις ραδιουργίες του Μέττερνιχ και του δίνει πλήρη
εξουσιοδότηση να κάνει ότι θέλει στην Ελβετία.

Συνεννοείται λοιπόν με τους ευγενείς και τους αστούς και με το χαρακτηριστικό του να
δουλεύει από τις 5 το πρωί μέχρι τις 12 το βράδυ τους φτιάχνει Σύνταγμα και τους δίνει τη
βάση για αυτό που είναι και σήμερα. Ενώνει τα 28 καντόνια σε ένα Σύνταγμα το οποίο είναι
το πιο φιλελεύθερο ακόμα και σήμερα, ουσιαστικά είναι κοντά στην άμεση δημοκρατία.
Το δεύτερο που θεσμοθετεί είναι την ουδετερότητα. Πάνω σε αυτό οι Ελβετοί έχτισαν το
πιο οργανωμένο, πλούσιο και ανταγωνιστικό κράτος στον κόσμο. Γι αυτό προτιμούνται οι
τράπεζες τους, γιατί οι Ελβετοί κρατούν σε οποιονδήποτε πόλεμο την ουδετερότητα. Όλα
αυτά είναι έργο του Καποδίστρια, του οποίου οι απόγονοι ακόμα και σήμερα παίρνουν
αυτόματα την ελβετική υπηκοότητα.

Θα μπορούσε να σταματήσει εδώ με μια πολύ επιτυχημένη καριέρα. Ποιος άλλος κατάφερε
τόσα πράγματα από μια θέση που δεν ήταν καν επίσημη; Κάτι που έγινε στην Ελβετία και
αξίζει να το μνημονεύσουμε, είναι ότι επειδή ενδιαφερόταν πάντα για τα εκπαιδευτικά
ζητήματα, γνώρισε τη διδασκαλία Πεσταλότσι και βοήθησε γράφοντας υπόμνημα στον
Τσάρο. Σε ότι όμορφο γινόταν εκείνη την εποχή είναι μπλεγμένος. Εκεί γνώρισε και τον
Εϋνάρδο, πρόσωπο κλειδί για το ότι είμαστε εμείς ελεύθεροι σήμερα, και γνώρισε και άλλες
προσωπικότητες στις οποίες όταν τον έδιωξαν από την υπηρεσία του τσάρου, κατέφυγε για
να δημιουργήσει τη φιλελληνική παράταξη της Ευρώπης.

Τον Οκτώβριο του 1814 φτάνει στο Συνέδριο της Βιέννης. Εκεί τον κάλεσε ο ίδιος ο
Τσάρος γιατί θεωρούσε ότι είναι ο μόνος που μπορούσε να πάει κόντρα στις ραδιουργίες
του Μέττερνιχ. Τον έκανε μυστικό του σύμβουλο. Εκεί λοιπόν στο Συνέδριο της Βιέννης,
λέει ο Καποδίστριας στον Τσάρο ότι η Αγγλία, Γαλλία και η Αυστρία έχουν κάνει μυστική
συμμαχία εναντίον της Ρωσίας. Ο Τσάρος γελάει και το αποκλείει. Μετά από λίγες μέρες
έρχεται επιστολή από το Ναπολέοντα, που το έχει σκάσει στο μεταξύ από την Έλβα, με το
κείμενο της συμφωνίας που έχουν κάνει όντως Αγγλία, Γαλλία και Αυστρία. Τότε λοιπόν
καταλαβαίνει ότι έχει να κάνει με ένα άνθρωπο που διαβάζει πίσω από τις γραμμές, εκεί που
δεν μπόρεσε να διαβάσει ο υπουργός εξωτερικών του ο Νέσελροντ, ο οποίος είναι ευγενής,
εξαιρετικός αλλά κάπως αργός στη σκέψη./

…

Στο συνέδριο της Βιέννης βάζει μπροστά και το ζήτημα της Ελλάδας. Φτιάχνει τη
Φιλόμουσο εταιρεία. Λέει στον Τσάρο, οι Άγγλοι έχουν μια Φιλόμουσο Εταιρεία που έχουν
φτιάξει στην Αθήνα και προσπαθούν να πάρουν με το μέρους τους Έλληνες. Καταρχήν
προσπαθούν να πάρουν τα Αρχαία. Οπότε κάτι πρέπει να κάνουμε και εμείς. Έτσι κάνουν
τη Φιλόμουσο Εταιρεία. Γίνεται μια γιορτή στο παλάτι υπέρ της Εταιρείας, ο Τσάρος βάζει
λεφτά, η αυτοκράτειρα βάζει λεφτά, οι ευγενείς το ίδιο, και εμφανίζεται ο Καποδίστριας
μπροστά στο Μέττερνιχ λέγοντας του ότι ‘εσείς που είστε χριστιανικότατος κόμης πρέπει
να συνεισφέρετε. Δίνοντας του λοιπόν το χρυσό δαχτυλίδι της εταιρείας, του παίρνει λεφτά.
Δεν ξέρουμε πως αισθάνθηκε ο Μέττερνιχ εκείνη τη στιγμή, αλλά σίγουρα όχι καλά.
Το Συνέδριο μεταφέρεται στο Παρίσι και εκεί φτιάχνεται το κείμενο της Ιερής Συμμαχίας,
της συμμαχίας Ρωσίας, Αυστρίας, Πρωσίας. Η Ιερή Συμμαχία σημαίνει ότι οι χριστιανοί
ηγέτες της Ευρώπης αναλαμβάνουν με τη δύναμη που τους δίνει ο Θεός, να καταστείλουν
κάθε εθνικιστική, αθεϊστική, κοινωνική επανάσταση διά της βίας. Όταν το είδε ο
Καποδίστριας είπε στον τσάρο πως αυτό δεν μπορεί να γίνει. Ο τσάρος του απάντησε
ότι αυτό είναι, πάρε τις υπογραφές από τους υπόλοιπους. Έτσι αναγκάζεται να πάρει τις
υπογραφές από όλους τους εμπλεκόμενους. Έτσι ξεκινά η ιστορία της Ιεράς Συμμαχίας.

Μετά λοιπόν την Ελβετία, μετά τις εξυπηρετήσεις που είχε κάνει στους Σέρβους έχουμε
τη μεγαλύτερη εξυπηρέτηση που έκανε σε έθνος κράτος και τη σπουδαιότερη. Καταφέρνει
να σώσει τη Γαλλία. Και πως το κάνει αυτό; οι Άγγλοι ζητούν πολεμικές αποζημιώσεις
από τους Γάλλους, οι Πρώσοι ζητούν εδάφη. Όλοι κάτι ζητάν από τους Γάλλους, όπως
έναν αιώνα αργότερα, με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών ζήτησαν οι σύμμαχοι από τους
Γερμανούς. Ο μόνος ο οποίος ήταν αρνητικός στις αποζημιώσεις ήταν ο Τσάρος. Έτσι ο
Καποδίστριας συνεννοείται με το φίλο του Δούκα Ρισελιέ, που ήταν παλιότερα δήμαρχος
της Οδησσού, να πάρει ένα κείμενο από το βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο 18ο που έλεγε
ότι «αν μου ζητήσετε παραπάνω από αυτά που μπορώ να δώσω θα παραιτηθώ».

Ο Καποδίστριας έδειξε το κείμενο στον Τσάρο, ο οποίος τον ρωτάει τι προτείνει να κάνουν.
Του προτείνει λοιπόν να το δημοσιεύσουν και έτσι γίνεται. Ως συνέπεια η κοινή γνώμη
τάσσεται υπέρ της Γαλλίας, γιατί φοβάται ένα καινούργιο πόλεμο σε περίπτωση που οι
Γάλλοι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Ο Καποδίστριας τους εκβίασε ουσιαστικά και
κατάφερε να δοθούν ελάχιστες αποζημιώσεις ώστε να μπορέσει η Γαλλία να ανασάνει. Ως
αποτέλεσμα η Ευρώπη μένει για 30 χρόνια χωρίς πόλεμο. Γιατί αν η Γαλλία ανέπτυσσε
εθνικιστικές τάσεις ή ανέβαινε ένας καινούργιος Ναπολέοντας θα είχαμε πάλι πόλεμο.

Ο Λουδοβίκος προσφέρεται να δώσει λεφτά ως δώρο στον κόμη για την εξυπηρέτηση. Ο
Καποδίστριας του ζήτησε διπλά αντίγραφα των βιβλίων στις βιβλιοθήκες της Γαλλίας, να
τα στείλουν για να μορφωθούν τα παιδιά στην Ελλάδα, το οποίο δεν έγινε ποτέ. Γνώμη
μου είναι μια επιτροπή να ζητήσει κάποια στιγμή αυτά τα βιβλία όχι για να πάρει τα ίδια τα
βιβλία αλλά για να υπενθυμίσει στους Γάλλους πως σώθηκαν, ποιος τους έσωσε και ποιοι
είναι οι δεσμοί με τον άνθρωπο που έφτιαξε και εμάς.

Μια μέρα πριν φύγει από το Παρίσι τον καλεί ο Τσάρος και του λέει σε χρίζω υπουργό
των Εξωτερικών. Ο Καποδίστριας απαντά πως δεν μπορεί γιατί η ανάγκη του είναι να
αγωνίζεται για τους Έλληνες. Ο Τσάρος του απαντά πως νοιάζεται κι ίδιος για τους
Έλληνες, και τον διορίζει υπουργό δίπλα στον Νέσελροντ. Τον έβαλε λοιπόν ο Τσάρος τρίτο
στη ιεραρχία του Ρωσικού κράτους. Ήταν ο αρχηγός των ρωσικών υπηρεσιών, ο αντίπαλος
του Μέττερνιχ, ο υπουργός των εξωτερικών. Στο δρόμο προς την Αγία Πετρούπολη περνάει
από διάφορες χώρες και άπαντες τον παρασημοφορούν και του χαρίζουν μεγάλες τιμές.

Ο τσάρος του δίνει κτήριο στην Αγία Πετρούπουλη και για πρώτη φορά το υπουργείο
Εξωτερικών της Ρωσίας που έως τότε έδρευε σε σκηνές του μετώπου, αποκτά έδρα.. Ο
Καποδίστριας ήταν καλός υπάλληλος, ρωτούσε πάντα τον Τσάρο. Εκεί υπάρχει και το
ζήτημα αν ο Τσάρος ήταν αντίθετος στην Ελληνική Επανάσταση. Υπάρχουν ενδείξεις ότι
όχι μόνο δεν ήταν αντίθετος αλλά την προκάλεσε κιόλας. Απλά στην διπλωματική αρένα
έλεγε αυτά που έπρεπε, όπως γίνεται και σήμερα.

Μία από τις αρμοδιότητες του Καποδίστρια μετά τον πόλεμο ήταν ότι ανέλαβε την
οργάνωση της Βεσαραβίας. Έκανε κτηματολόγιο, έδωσε τη γη στους ακτήμονες, έφτιαξε
θεσμούς και έτσι δημιούργησε ένα οργανωμένο κράτος. Το πιο οργανωμένο της εποχής, υπό
την κυριαρχία του τσάρου βέβαια. Έφτιαξε σε 2 χρόνια, κάτι το οποίο εμείς προσπαθούμε
2 αιώνες να φτιάξουμε, και δεν μπορούμε. Αν τον είχαμε αφήσει λοιπόν 1-2 χρόνια θα
ήμασταν άλλο κράτος αυτή τη στιγμή. Δεν ξέρω αν οι Μολδαβοί γνωρίζουν για τον
Καποδίστρια.

Εκεί στην Μολδαβία, έστειλε και έναν ποιητή που είχε κόντρα με τον τσάρο. Ο
Καποδίστριας τον εκτιμούσε πάρα πολύ και αποφάσισε να τον στείλει στο Κισινάου.
Μιλάμε για τον Αλέξανδρο Πούσκιν, τον πατέρα της Ρωσικής λογοτεχνίας, τον οποίο
ο Καποδίστριας έβαλε να γράψει το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας. Το Σύνταγμα της
Επιδαύρου κατά πάσα πιθανότητα είναι μετάφραση του συντάγματος του Πούσκιν.

Αυτό που γίνεται στο ΥΠΕΞ της Ρωσίας είναι πως ο Νέσελροντ κάνει όλες τις φανερές
ακροάσεις, ενώ ο Καποδίστριας τις μυστικές, ασκώντας ουσιαστικά την εξωτερική πολιτική
της Ρωσίας. Τα συνέδρια συνεχίζονται. Το 1818 γίνεται το Συνέδριο του Aix-la-Chapelle,
όπου εκεί επιβάλλει τους όρους του στον Κάστλεριγ και τον Μέττερνιχ. Ο Λοντόουνερι
(Κάστλεριγ) είναι ο μεγάλος σύμμαχος του Μέττερνιχ, όπως και ο Βασιλιάς της Αγγλίας
Γεώργιος 4ος, ένας άνθρωπος ο οποίος είναι σε ένα άλλο κόσμο, δυστυχώς όμως είναι πολύ
σημαντικός για την Ευρώπη. Όλοι αυτοί επικοινωνούν μέσω της ερωμένης του Μέττερνιχ,
πιθανόν και του Κάστλεριγ, που είναι και ο μεγάλος έρωτας της ζωής του Γεώργιου 4 ου, της
Βαρόνης Λίβεν. Κρίμα γι’ αυτούς καθώς η βαρόνη κατά πάσα πιθανότητα είναι κατάσκοπος
του Καποδίστρια ήδη από εκείνη την εποχή.

Από αυτήν μαθαίνουμε ότι αποκαλούν τον Καποδίστρια εχθρό τους και Άγιο Ιωάννη της
Αποκάλυψης. Έτσι τον ονομάζει ο Μέττερνιχ γιατί δεν πήγαινε σε χορούς, δεν έπινε δεν
είχε ανθρώπινες αδυναμίες, ήταν προσηλωμένος στον στόχο του, ένας καλόγερος ο οποίος
εισβάλει στα σαλόνια της Ευρώπης εκείνης της εποχής. Δεν μπορούσες να τον πιάσεις
πουθενά γιατί δεν συμμετείχε στο διεφθαρμένο κλίμα των ευγενών. Τον μισεί θανάσιμα ο
Μέττερνιχ, θέλει να τον δει νεκρό. Εκεί λοιπόν στο συνέδριο της Aix-la-Chapelle περνάει
η γνώμη του Καποδίστρια, αποσύρονται οι δυνάμεις της Αυστρίας από τη Γαλλία, η
οποία απαλλάχτηκε από όλα τα βάρη. Ουσιαστικά σφραγίζεται η πολιτική η οποία κάνει
την Γαλλία ένα ισχυρό κράτος μέχρι σήμερα. Μπορεί να μην ήταν το ίδιο ισχυρό αν ένα
μεγάλο μέρος της άνηκε στην Αυστρία εκείνη την εποχή ή αν είχε εξωθηθεί σε μεγάλες
αποζημιώσεις.

Στο ίδιο συνέδριο ο Καποδίστριας ζήτησε την κατάργηση της δουλείας, στις Αμερικανικές
αποικίες. Τεράστιο είναι το πρόβλημα. Από την Αφρική φεύγουν καράβια που ναυλώνουν
οι δουλέμποροι, με παιδάκια και νέους για την Αμερική. Στέλνει λοιπόν ο Καποδίστριας
στον πρόεδρο Τζάκσον επιστολή λέγοντας του «εσείς που ψηφίσατε το πιο φιλελεύθερο
σύνταγμα, πώς διατηρείτε τη δουλεία;» Δεν το καταλαβαίνει ο Τζάκσον γιατί είναι και
οικονομικό το θέμα. Προτείνει λοιπόν ο Ρώσος υπουργός τη δημιουργία της Αφρικανικής
Ένωσης. Προτείνει ακόμα να κατέβει ο Ρωσικός στόλος στη Μεσόγειο για να σταματήσει
τα δουλεμπορικά, προτείνει ανάληψη δράσης. Ακόμα δεν έχω καταλήξει αν είναι τόσο
μεγάλη η ανθρωπιστική διάσταση στη σκέψη αυτού του ανθρώπου ή αν το έκανε για να
κατεβάσει ρωσικό στόλο στη Μεσόγειο ο οποίος είναι πολύ χρήσιμος στις επαναστάσεις των
Ελλήνων. 40 χρόνια μετά δικαιώθηκε ο Καποδίστριας, δημιουργείται η Αφρικανική Ένωση
και καταργείται η δουλεία.