Οι “ψεκασμένες” θεωρίες συνωμοσίας είναι ένα φαινόμενο που έκανε την εμφάνισή του με μαζικούς όρους και κοινωνική αποδοχή στις ΗΠΑ. Γιγαντώθηκε τα χρόνια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης και συνόδευσε την οικονομική κρίση στο πέρασμά της από τον Ατλαντικό. Η έλευση του κορωνοϊού παρόξυνε το φαινόμενο και στην Ελλάδα δημιουργώντας όρους αντιπολιτικών αλλά και αντικοινωνικών συμπεριφορών και θέσεων, κάτι για το οποίο έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ο Αλ. Τσίπρας.

Συνωμοσιολόγοι και Alt Right

Με την κρίση πολιτικής εκπροσώπησης και τους τραγικούς χειρισμούς των κυβερνήσεων, τη φτωχοποίηση μεγάλων κοινωνικών κομματιών και την ανάπτυξη των social media, αυτές οι θεωρίες έγιναν το λίπασμα για τη διάδοση ακροδεξιών, ρατσιστικών και αντιπολιτικών ιδεολογιών που πέρασαν από το περιθώριο στο προσκήνιο.

Λειτούργησαν ως συνεκτικός κρίκος στην ανάδυση της νέας Ακροδεξιάς, της λεγόμενης Alt-Right. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα οδήγησαν λούμπεν συνωμοσιολόγους σε θέσεις εξουσίας. Ο Τραμπ, ο Μπολσονάρου, ο  Όρμπαν, ο Ντούντα αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη η συνωμοσιολογία επικεντρώθηκε κυρίως στις θεωρίες για την οικονομική κρίση, στα σχέδια των μασόνων, του Σόρος, των Εβραίων, στην παγκόσμια πλεκτάνη προκειμένου να εξισλαμιστεί η Ευρώπη με τους πρόσφυγες που έρχονται για να αλλοιώσουν τον δυτικό χριστιανικό πολιτισμό.

Πρόσφατα, πριν από την πανδημία της Covid-19, είδαμε να φύεται και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα το εξωτικό “φρούτο” του αντιεμβολιαστικού κινήματος. Οι ψεκασμένοι δεν θα μπορούσαν να λείπουν από την παγκόσμια κρίση της πανδημίας. Φως στις επικρατέστερες θεωρίες συνωμοσίας γύρω από την Covid-19, τις μάσκες με τα… τσιπάκια, τον καημό του Μπιλ Γκέιτς να μας εμφυτεύσει τσιπάκι μέσω του εμβολίου κ.λπ. έριξαν σε προηγούμενα φύλλα της “Α” τα ρεπορτάζ της  Έλλης Ζώτου.

Αρνητές του ιού, ψεκασμένοι, ακροδεξιοί

Το άνοιγμα των lockdown σε Ελλάδα και Ευρώπη φούντωσε ξανά το “κίνημα” των αρνητών του ιού. Είδαμε κινητοποιήσεις κατά της χρήσης μάσκας σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης, στα Βαλκάνια, αλλά ακόμα και στην καρδιά της Ε.Ε., στο Βερολίνο, στο Παρίσι, ακόμα και στο Λονδίνο. Πρωταγωνιστές κάθε είδους συνωμοσιολόγοι, αλλά και ακροδεξιοί.

Το παράδειγμα του τραμπισμού και των οπαδών του μοιάζει να πιάνει και στη Γηραιά  Ήπειρο. “Make Germany Great Again” έγραφε ένα μεγάλο πανό στο Βερολίνο, δίπλα σε σημαίες της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και σε σταυρούς, ενώ παρόμοια σύμβολα είδαμε και σε άλλες αντίστοιχες διαδηλώσεις.

Η προειδοποίηση Τσίπρα

Το βράδυ της Δευτέρας από το δελτίο ειδήσεων του Κontra ο Αλέξης Τσίπρας έκανε μεταξύ άλλων μια αναφορά που δεν πέρασε απαρατήρητη. Αναφερόμενος στις αντιφατικές πολιτικές της κυβέρνησης, τις παλινωδίες, τα δύο μέτρα και σταθμά που εφαρμόζονται σε πολλές περιπτώσεις, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ τόνισε ότι αυτή η στάση ενισχύει σε ένα βαθμό τους αρνητές του ιού και τους συνωμοσιολόγους.

“Η αντιπολιτική στάση, τα ‘κινήματα’ του αγνωστικισμού που βλέπουμε απέναντι στην πανδημία, απέναντι στη νόσο, ότι δεν υπάρχει, ότι μας κοροϊδεύουν, όλα αυτά είναι αντιπολιτικά φαινόμενα αντιπολιτικής στάσης που ενδεχομένως να οδηγήσουν και σε τυφλές συγκρούσεις, που κανείς δεν πρέπει να θέλει, δεν πρέπει να επιθυμεί” είπε χαρακτηριστικά, τονίζοντας μάλιστα ότι “δεν μπορεί κανείς να προσδοκά κάτι μέσα από αυτό”.

Να μην γίνει ο θυμός συνωμοσιολογία

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αφενός ξεκαθάρισε το αυτονόητο, ότι δηλαδή δεν πρόκειται η αξιωματική αντιπολίτευση να δώσει στήριξη σε τέτοιου είδους κινήματα, ακόμα κι αν βάλλουν κατά της κυβέρνησης.  Έτσι κι αλλιώς από την πρώτη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξε τις αποφάσεις των επιστημόνων και συνέβαλε τα μέγιστα στην τήρηση των μέτρων.

Αφετέρου χτύπησε το καμπανάκι στην κυβέρνηση ότι, εάν συνεχίσει να κινείται χωρίς σχέδιο, με παλινωδίες, με μεταφορά της ευθύνης στους πολίτες και μια στρατηγική που βάζει επιχειρηματικά και οικονομικά συμφέροντα πάνω από τη δημόσια υγεία, είναι πολύ εύκολο η οργή του κόσμου να βρει διέξοδο στη συνωμοσιολογία. Και τότε… η μπάλα θα χαθεί.

Συνωμοσιολόγοι στην Ελλάδα: όλα τα σφάζουν, όλα τα μαχαιρώνουν

Στην Ελλάδα οι αρνητές και αυτή η αντιπολιτική συνωμοσιολογική αντίληψη ακολουθεί το παγκόσμιο μοντέλο. Από τα google translate κείμενα των fake news στα social media για τα τσιπάκια στις μάσκες, τον Μπιλ Γκέιτς, τις σελίδες στο Facebook κατά της χρήσης μάσκας έως μια πιο “πολιτικοποιημένη” συνωμοσιολογία, αγγίζει ένα ευρύ ιδεολογικό φάσμα.

Είχαμε στο λοκντάουν τον πρόεδρο της Ελληνικής Λύσης Κυριάκο Βελόπουλο να πουλάει κηραλοιφές που δήθεν προστατεύουν από τον κορωνοϊό. Είχαμε όμως και ομάδες που αυτοτοποθετούνται στον αναρχικό χώρο, αρνητές του ιού, με αφίσες κατά των γιατρών, που είναι “χειρότεροι από τους μπάτσους”! Σε κάθε περίπτωση, περιορισμένα.

“Ξέρεις κανέναν που έχει κολλήσει;”

Σήμερα βλέπουμε το “κίνημα” των αρνητών να επανέρχεται με μεγαλύτερη απήχηση. Είδαμε τη σελίδα των γονιών κατά της μάσκας στα παιδιά στα σχολεία που άλλαξε άρον – άρον όνομα μετά την εισαγγελική παρέμβαση, ενώ χθες διαβάσαμε άρθρο στην ιστοσελίδα iskra.gr που χαιρέτιζε τις κινητοποιήσεις στην Ευρώπη με τίτλο: “Εντυπωσιακές κινητοποιήσεις κατά της μάσκας στην Ευρώπη”.

Το πλέον επικίνδυνο όμως είναι η εικόνα της καθημερινότητας, αφού όλο και περισσότεροι φορούν τη μάσκα στους κλειστούς χώρους μόνο όταν τους ζητηθεί ή υπό την απειλή κυρώσεων και προστίμων. “Ξέρετε κανέναν που να έχει κολλήσει;”, “στημένο είναι για να βγάλουν λεφτά από τα εμβόλια οι φαρμακευτικές” είναι ατάκες που ακούμε, δυστυχώς, όλο και συχνότερα.

Βιοπολιτικό πείραμα

Η πανδημία είναι σίγουρα μια ευκαιρία για ένα πρωτόγνωρο βιοπολιτικό πείραμα, με μέτρα και περιορισμούς που, εάν μείνουν στην ζωή μας και την επόμενη ημέρα, μετά την κυκλοφορία του εμβολίου, πράγματι θα αποτελέσουν μια κρίσιμη τομή για τη δημοκρατία και τη ζωή μας. Μέχρι τότε ωστόσο οι κυβερνήσεις οφείλουν να πείθουν και όχι να τιμωρούν, να προστατεύουν και όχι να στοχοποιούν, να ακολουθούν τις επιστημονικές αποφάσεις και όχι να ζυγίζουν πολιτικά κέρδη και οφέλη.