Ο Θεμελιωτής της Ευρωπαϊκής Ιδέας

Προσπαθήστε να φέρετε στη μνήμη σας τον «θνήσκοντα Γαλάτη». Το ρωμαϊκό μαρμάρινο αντίγραφο που βρίσκεται σήμερα στο μουσείο του Καπιτωλίου. Στις αρχές του 19ου αιώνα η Ευρώπη μοιάζει πολύ με αυτή τη μορφή, με το σώμα ενός πληγωμένου στρατιώτη. Η ανοιχτή πληγή δεν είναι άλλη από τη Γαλλική επικράτεια. Η επανάσταση του 1789 έχει σαρώσει τις ψυχές όλων των ευρωπαίων που μπορούν να διαβάσουν Ρουσό ή να ονειρευτούν μια δικαιότερη ζωή. Η Γαλλία εκτέλεσε τον μονάρχη της, έγινε ριζοσπαστική δημοκρατία Ιακωβίνων επαναστατών. Ένας στρατηγός της κατανίκησε τους εχθρούς της και εξήγαγε τις αρχές της στην Ευρώπη. Όμως η φιλοδοξία του είναι τέτοια που κατέληξε το ίδιο απολυταρχικός και αλαζόνας με τους παλιούς μονάρχες. Ο Ναπολέων Βοναπάρτης είναι μια δύναμη που στους λαούς άλλοτε φαινόταν ως ο απελευθερωτής τους και άλλοτε ως ο καταπιεστής τους. Αυτή ήταν και η πρώτη σοβαρή εργασία που ανέλαβε ο Καποδίστριας περί το 1811-12. Ως αρχηγός της αντικατασκοπείας του ναυάρχου Τσιτσαγκώφ αρχικά και αργότερα του αρχιστρατήγου Μπάρκλει Ντε Τογί, ανέλαβε τη διεκπεραίωση του ψυχολογικού πολέμου πριν και μετά κάθε συνάντηση του Γαλλικού και του Ρωσικού στρατού στα πεδία μαχών. Το βασικότερο στοιχείο για μια στρατιά σε ξένο έδαφος είναι η φιλία των κατοίκων του. Αυτή εξασφαλιζόταν … Continue reading

Ο ευεργέτης της Γαλλίας

Ο Ναπολέων κατόρθωσε να εξάγει τη Γαλλική Επανάσταση στην Ευρώπη και μερικά από τα θαυμαστά της επιτεύγματα. Στο Αμπουκίρ, στο Άουστερλιτζ, στην Ιένη, στο Μποροντίνο κέρδισε άλλοτε με συντριπτικά χτυπήματα και άλλοτε με μεγάλες απώλειες τους ηγεμόνες της παλιάς Ευρωπαϊκής τάξης. Κάποιοι από αυτούς άλλαξαν τον τρόπο σκέψης τους, ενσωμάτωσαν αρχές και ιδέες της Γαλλίας και επανέκαμψαν για ένα καίριο χτύπημα στη Λειψία, στις 19 Οκτωβρίου 1813. Στο συνέδριο της ειρήνης που ακολούθησε οι νικητές δεν επέλεξαν να συντρίψουν τη Γαλλία και έστειλαν τον Βοναπάρτη στην εξορία. Όλα άλλαξαν όμως όταν ο Κορσικανός δραπέτευσε από τη νήσο Έλβα και οδήγησε μια νέα στρατιά απέναντι στους ενωμένους εχθρούς του στις 18 Ιουνίου του 1815. Ήταν οι 100 ημέρες της τελευταίας αναλαμπής του ολετήρα της ηπείρου μας.   Ο στρατάρχης Μπλούχερ και ο Ταλλεϋράνδος Το καλοκαίρι του 1815 οι Πρώσοι και οι σύμμαχοί τους μπήκαν στο Παρίσι. Ο στρατάρχης Μπλούχερ ναρκοθέτησε τη γέφυρα της Ιένης στον Σηκουάνα, που χτίστηκε για να θυμίζει στον κόσμο την οδυνηρή ήττα των Πρώσσων από τους Γάλλους το 1806. Ο επανακάμψας Ταλλεϋράνδος, πρωθυπουργός της Γαλλίας απείλησε μέσω απεσταλμένου ότι θα σταθεί ο ίδιος στο κέντρο της γέφυρας για να μην την ανατινάξει ο Γερμανός στρατηγός. Ο Μπλούχερ … Continue reading

Διαρροή στο «άγιο δισκοπότηρο» της Ιερής Συμμαχίας

«…Αυτό το γράμμα θα σε βρει ίσως θυμωμένο, ίσως χαρούμενο –αμφιβάλλω, ίσως απασχολημένο –είμαι σίγουρη. Άραγε ο παλμός σου χτυπάει γρήγορα ή αργά; Αργά ελπίζω. Γιατί αν δε χτύπαγε καθόλου θα ήσουν ήδη νεκρός. Έχεις ποτέ κάνει τον Άγιο Ιωάννη να το νιώσει;» Έτσι τελειώνει το γράμμα της Βαρόνης Lieven της 23ης Φεβρουαρίου 1822 προς τον εραστή της, πρίγκιπα Metternich, τον μεγάλο ανακριτή της Ευρώπης, όπως τον αποκαλούσαν οι διπλωμάτες της εποχής. Τον μεγαλύτερο διπλωμάτη όλων των εποχών, όπως εσφαλμένα τον χαρακτήρισε ο Henry Kissinger. Ποια είναι όμως η Βαρόνη και ποιος ο Άγιος Ιωάννης; «Άγιος Ιωάννης της Αποκάλυψης» ή «άντρας με το στυλ της Αποκάλυψης», ήταν το παρατσούκλι που είχε δώσει ο ίδιος ο Metternich στον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννη Καποδίστρια. Η βαρόνη, αργότερα πριγκίπισσα Lieven, ήταν σύζυγος του πρεσβευτή της Ρωσίας στο Λονδίνο, του βαρόνου Lieven. Στην πραγματικότητα η ίδια ήταν που κινούσε τα νήματα της πρεσβείας. Ήταν ακόμη ερωμένη του Metternich από το 1818 και αλληλογραφούσε σχεδόν καθημερινά μαζί του. Οι σύγχρονοί της και οι μετέπειτα ιστορικοί συμφωνούν ότι στην ουσία ήταν κατάσκοπος του Metternich. Δύο γράμματα άλλαξαν την Ιστορία Το παραπάνω απόσπασμα αποδεικνύει ότι η βαρόνη ήταν ενήμερη για τις προσπάθειες του Metternich να διώξει … Continue reading

Ο Καποδίστριας ώς διπλωμάτης 1808 – 1818

(Ομιλία που έγινε στις 27 Ιουνίου 2012 στα πλαίσια της «Εμβδομάδας του Γκιώνη» στην Οικία Καραπάνου, Αίγινα) http://www.aeginaportal.gr/eidiseis/foreis/8665-q-q-q-q-moviemovie.html Εδώ στην Αίγινα και στην πατρίδα μου στο Ναύπλιο είναι πάρα πολύ λίγοι όσοι θυμούνται τον Καποδίστρια. Όσο μελετώ για το θέμα αυτό και όσο γράφω διάφορα άρθρα εκτός της βιογραφίας του, αισθάνομαι σα να αποκαλύπτω μια κρυφή ιστορία, μια μυστική ιστορία, παρόλο που είμαι ορθολογιστής. Πολλές φορές επίσης πιάνω τον εαυτό μου να βρίσκομαι σε αντιπαράθεση με την επίσημη ιστοριογραφία και με αυτά τα οποία μας έχει μάθει για τον Καποδίστρια. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: Ένας λόγος είναι ότι κανένας δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να μελετήσει σε βάθος και σε πλάτος όλη τη δραστηριότητα του Καποδίστρια, από τότε που έγινε «πρωθυπουργός» των Ιονίων Νήσων, μέχρι που έγινε κυβερνήτης της Ελλάδας. Από πού πέρασε, πού ταξίδεψε, σε ποιες γλώσσες άφησε ίχνη, σε ποια αρχεία βρίσκονται όλα αυτά. Κανένας δεν έχει την εποπτεία του θέματος σε όλο το βάθος και το πλάτος. Η βιβλιογραφία είναι για μένα φτωχή, περιορίζεται σε Έλληνες ιστοριογράφους και σε ένα σπουδαίο Ρώσο ιστοριογράφο και μελετητή των αρχείων, τον Γκριγκόρι Αρς. Και σε κάποιους ακόμα… ενδεικτικά θα αναφέρω τον Πολυχρόνη Ενεπεκίδη που έχει κάνει σπουδαία δουλειά στα αρχεία … Continue reading